Foto: Marco Heyda

Ik ben blij dat collega’s snappen dat ik soms even weg moet lopen’

Marjolein Vreeman werkt bij de Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE), onderdeel van het Ministerie van OCW, waar zij verantwoordelijk is voor het verbeteren van het monumentenregister. Aan het eind van de middelbare school begon zij te merken dat ze anders was. Het was moeilijk om aansluiting te vinden bij leeftijdsgenoten. Zij werd gediagnosticeerd met autisme. Samen met haar collega Eline Jörg, tevens haar aanspreekpunt en begeleider, vertelt ze over haar werkervaringen. ‘Eline is heel geduldig en toegankelijk. Ik weet dat ik haar alles kan vragen. Wat ook heel belangrijk is: ze vult niks voor me in en heeft vertrouwen in mij. Ik kan zelf aangeven wat ik nodig heb. Ik denk dat ze dat wel extra goed kan door de ervaringen met haar dochter die ook de diagnose autisme heeft.’

‘Vlak voordat ik zou beginnen met mijn opleiding Cultureel Erfgoed – nu elf jaar geleden – kreeg ik de diagnose autisme. Het leek me een goed idee om, voordat ik begon, een gesprek hierover aan te gaan met de decaan. Daar kreeg ik te horen dat mensen met autisme deze opleiding meestal niet halen. Dat was niet leuk om te horen.’ Marjolein liet zich niet uit het veld slaan en haalde met wat vertraging haar opleiding. ‘Ik heb tussendoor ook nog een marketing diploma gehaald, vandaar. Voor mijn afstuderen heb ik zelfs een prijs ontvangen. Of ik daar trots op was? Nee, dat is een beetje een dingetje, ik ben niet zo goed in trots zijn op mezelf. Ik ben dan meer bezig met de volgende uitdaging waarvoor ik mijn best ga doen en wat misschien wel of niet gaat lukken.’

Een baan bij de RCE
Na haar opleiding startte Marjolein met werken bij een gemeente. ‘Ik had daar niet verteld over mijn autisme. Ik was heel streng voor mezelf en vond dat ik het op eigen kracht moest redden. Als dingen niet lukten, dan lag dat aan mij. Ik hield dat natuurlijk niet vol en besloot te solliciteren bij het Rijksvastgoedbedrijf. Daar ging het beter, er werkten leuke mensen, maar inhoudelijk paste die baan niet goed bij me. En toen kwam er in 2019 een baan bij de RCE op mijn pad! Tijdens mijn opleiding dacht ik altijd: later, als ik me voldoende ontwikkeld heb, dan kan ik misschien wel bij de RCE werken. Dat moment kwam alleen verrassend vroeg. Ik besloot: als ik me verder wil ontwikkelen, dan zal ik me toch meer bezig moeten houden met mijn autisme. In het sollicitatiegesprek ben ik heel open geweest hierover. Het was een fijn gesprek en ik kreeg meteen het gevoel dat mijn autisme geen beperking was. De HR-manager vertelde dat er bij de RCE een heleboel eigenzinnige mensen werken en dat het werk goed bij me zou passen. Ik maakte kennis met mijn manager en we spraken af dat ik elke week zou praten met een jobcoach en een autismecoach. Met de eerste besprak ik hoe het werk ging en hoe het contact met de collega’s verliep. Met de autismecoach besprak ik hoe ik om kon gaan met dingen die ik niet prettig vind en me stress geven.’

Wandelen tijdens de pauze
In de jaren dat Marjolein nu bij de RCE werkt, heeft ze moeten uitzoeken wat ze prettig vindt en wat haar stress oplevert. ‘Ik had bij de start van mijn baan met mezelf afgesproken dat ik zou beginnen met het lunchen samen met collega’s. Maar toen ik in de kantine kwam, zat een groep adviseurs aan een lange tafel. Dat soort situaties vind ik ontzettend ingewikkeld. Naast wie moet ik dan gaan zitten en waar hebben we het dan over? Ik heb het er met mijn  autismecoach over gehad en die vroeg me terecht: wat haal je er voor jezelf uit als je samen gaat lunchen terwijl het je zoveel stress geeft? Ik heb toen besloten om in mijn pauze te gaan wandelen. En dat is helemaal geen straf in het mooie Amersfoort.’

Een soort detective
In haar werk voor het monumentenregister behandelt Marjolein mails die binnenkomen met vragen over rijksmonumenten. ‘Dat kan gaan over de adressering die onjuist zou zijn. Of iemand wil bijvoorbeeld weten of de schuur op het erf ook beschermd is. Ik ga met zo’n vraag aan de slag en raadpleeg allerlei bronnen om een antwoord te vinden. Eigenlijk als een soort detective. Ik ben goed in mijn werk, maar dat komt niet per se door mijn autisme. Ik denk wel dat het ervoor zorgt dat ik me minder snel ga vervelen. Ik ben elke keer verrast als ik op een onverwachte plek het antwoord vind. Ik merk wel dat ik de laatste tijd vaker te maken krijg met lastige vragenstellers, of mensen die boos reageren. Ik voel me dan verantwoordelijk en dat maakt me heel nerveus. Dat vind ik ingewikkeld om mee om te gaan. Gelukkig heb ik dan mijn collega Eline. In onze gesprekken plaatst zij dingen weer in perspectief voor me.’

Samen met Eline
Eline ondersteunt Marjolein binnen het Registercluster. ‘Toen Marjolein bij ons kwam werken, heeft ons afdelingshoofd me gevraagd of ik haar wil begeleiden. Dat heeft ermee te maken dat ik zelf een dochter heb met een autisme-stoornis, al spreek ik liever niet van een stoornis maar van een brein dat anders werkt. Ik zie veel parallellen tussen Marjolein en mijn dochter, al zijn er natuurlijk ook veel verschillen. Iedereen reageert weer anders, maar een bepaalde gevoeligheid voor prikkels herken ik.’

‘Uiteraard hebben Marjolein en ik elkaar eerst goed leren kennen’, vervolgt Eline. ‘We zijn gaan kijken welk werk haar goed ligt en wat minder. Hoe pakken we situaties aan die haar te veel prikkels geven. We kennen elkaar ondertussen beter en ik weet nu best goed wat Marjolein nodig heeft om zich prettig te voelen. Het wekelijkse contact is heel fijn, en ik word blij als het goed met haar gaat. Het geeft mij ook een soort vertrouwen. Mijn dochter is nu 18 jaar en heeft ook veel te maken met vooroordelen en onbegrip. Daarover maak je je als ouder natuurlijk zorgen. Maar als ik naar Marjolein kijk, dat geeft me dat ontzettend veel hoop voor haar toekomst.’

Marjolein vindt de begeleiding ook heel prettig. ‘Eline is heel geduldig en toegankelijk. Ik weet dat ik haar alles kan vragen. Wat ook heel belangrijk is; ze vult niks voor me in en heeft vertrouwen in mij. Ik kan zelf aangeven wat ik nodig heb. Ik denk dat ze dat wel extra goed kan door de ervaringen met haar dochter. ’

Contact tijdens het thuiswerken
Nu we door corona allemaal thuiswerken, hebben Marjolein en Eline wekelijks contact met elkaar. ‘Dat zijn prettige gesprekken. Niet alleen nuttig, maar ook heel gezellig. Voor mij is het lastig om contacten met collega’s aan te gaan die niet functioneel zijn. Ik vind het moeilijk om zo maar contact te zoeken met collega’s, zeker nu we vanuit huis werken. Is mijn timing wel goed? Of komt het helemaal niet uit? Dat soort dingen zie je niet over de chat of via de telefoon. Dat geeft me dan stress en dan ga ik het ontwijken. Om die reden heb ik afgelopen januari in het bredere regioteam voor het eerst verteld over mijn autisme. Het werd gelukkig heel positief ontvangen. Het feit dat zij het weten, gaat me ook helpen als we straks weer naar kantoor mogen. Zo’n verandering geeft me namelijk heel veel stress. Ik ben blij dat mijn collega’s het nu zullen snappen dat ik soms even weg moet lopen omdat er te veel prikkels zijn. Ik hoef het dan niet uit te leggen.’

De League of Extraordinary People
Marjolein vindt het sowieso belangrijk dat er meer kennis is over arbeidsbijzonderheden. ‘Om die reden ben ik betrokken geweest bij het oprichten van de League of Extraordinary People. We willen binnen de Rijksoverheid de positie van mensen met een arbeidsbijzonderheid verbeteren. Ik vind het belangrijk dat de League bestaat. Enerzijds is het voor leden waardevol om ervaringen met elkaar te kunnen delen; collega’s kunnen elkaar van advies voorzien en hoeven niet het wiel opnieuw uit te vinden. Anderzijds kunnen we ook voor de werkgever of bijvoorbeeld de afdeling P&O waardevol zijn, omdat zij input bij ons op kunnen halen met betrekking tot mensen met een arbeidsbijzonderheid. Als ik naar mezelf kijk: ik heb de behoefte om mijn omgeving goed te begrijpen. In mijn inwerkperiode had ik bepaalde informatie nodig: hoe zit het gebouw in elkaar? Zijn er speciale ruimtes waar je niet vaak komt maar die ik wel even kan zien? Hoe werkt de parkeergarage? Op welke tijden kun je terecht in de kantine? Met meer begrip en ruimte voor mensen die anders zijn of dingen anders aanpakken, kunnen we een prettige werkplek creëren voor alle collega’s. Ook die met een bijzonderheid. En hopelijk heeft iedereen het dan net zo naar hun zin als ik bij het Rijk.’

Werk je bij het Rijk en heb je een bijzonderheid: sluit je aan bij de League. Voor meer informatie en contact mail naar: league@onbeperktedenkers.nl of voor de LEAGUE binnen OCW: league@minocw.nl

Interview door: Floor Catshoek, contentmaker Directie Communicatie, ministerie OCW.

Ben jij ook een Onbeperkte Denker?