foto: Marco Heyda

“Autisme is een etiket dat maar moeilijk losweekt”

Ivan Henczyk, werkzaam bij de directie MBO van het ministerie van OCW, kreeg op zijn 11e de diagnose autisme. Natuurlijk had Ivan zelf ook door dat hij gevoelig was voor prikkels. Dat zorgde dat hij soms minder goed reageerde op grote drukte of onverwachte dingen. Maar voor de rest was het vooral een stempel dat op hem gedrukt werd. Een etiket dat maar moeilijk losweekte. ‘Mijn diagnose had grote impact op hoe mensen naar me keken en hoe ik leerde naar mezelf te kijken. Mensen werden beschermend en projecteerden de kenmerken van autisme één op één op mij. Ik kreeg daardoor een negatieve kijk op mijn toekomst en mogelijkheden.’

Desondanks liep Ivan moeiteloos het VWO door en voltooide in 2011 zijn master Europese Unie Studies. Tussendoor had hij zelfs nog de kans gegrepen een semester in Krakow te studeren en een jaar in Bisjkek (Kirgizië) te werken. Kortom, het ging Ivan allemaal voor de wind.

Weg naar de banenafspraak

De overstap naar de arbeidsmarkt verliep moeizamer. ‘Met het wegvallen van de vaste structuur van studeren moest ik opeens helemaal zelf kunnen verwoorden wat ik kon en wilde.’ De diagnose autisme begon opeens een rol te spelen. ‘Bij elk sollicitatiegesprek kwam het al snel aan bod. Ik moest opeens mijn motivatie en kwaliteiten voor een baan verwoorden. Ik was niet gewend om zo te denken. Ik had geleerd me aan te passen en het label autisme hing als een donkere wolk boven me. In de gesprekken ging het alleen nog maar dáárover.’

Vrijwilligerswerk

Zes jaar lang schipperde Ivan tussen verschillende baantjes. Uitzendwerk voornamelijk, vaak onder z’n niveau. En meestal van korte duur. ‘Ik ontwikkelde een zelfbeeld van: ik zal wel minder goed zijn dan de rest. En dat belemmerde ook mijn werk. Het was geen fijne situatie. En voelde vreemd, omdat het me op andere aspecten in het leven uitstekend af ging. Vrijwilligerswerk bijvoorbeeld.’

Geen toekomstperspectief

Het Werkgeverservicepunt van de gemeente hielp hem. ‘Daar hadden ze een vacaturebank van de banenafspraak. Banen voor mensen met een arbeidsbijzonderheid.’ En zo kwam Ivan aan een baan. ‘Ik werkte aan de vastgoedafronding van infraprojecten. Het lukte om expert te worden. Helaas waren het niveau, tempo en de hoeveelheid werk veel te laag voor mij. Ik kreeg geen grotere verantwoordelijkheden, omdat ze bang waren dat ik ieder moment zou kunnen uitvallen. Ik kreeg ook dingen te horen als: ’Je hebt dan wel een universitair diploma, maar ook een beperking‘ en ’jou een beoordelingsgesprek geven is niet eerlijk‘. Er was totaal geen toekomstperspectief voor mij. Er zat niks anders op dan te vertrekken.’

Overstap naar OCW

Ivan liet zich niet uit het veld slaan en zette zijn netwerk in. ‘Via een vriendin kwam ik in contact met het Team Diversiteit & Inclusie van het Uitvoeringsorganisatie Bedrijfsvoering Rijk (UBR). Zij adviseren en begeleiden de ministeries bij de invulling van de Banenafspraak. Ze legden me een vacature bij OCW voor. Dat was eigenlijk bedoeld om te oefenen met sollicitatiegesprekken, maar dat liep anders. OCW leek een heel veilige werkomgeving en dat gaf voor mij de doorslag.’

Werken bij OCW

Inmiddels is Ivan ruim een jaar in dienst bij OCW, als beleidsmedewerker mbo. ‘Ik heb het goed naar m’n zin. Het is een fijne organisatie en voelt als een veilige omgeving. Ik heb gelukkig nog een paar maanden op kantoor kunnen werken en werkbezoeken kunnen afleggen, voordat corona begon. Natuurlijk mis ik het kantoor, maar dat thuiswerken is voor mij niet alleen slecht. Ik heb veel minder prikkels op een dag. Ideaal zou zijn als ik straks een paar dagen op kantoor en een paar dagen thuis kan werken.’

LEAGUE

Naast zijn werk als beleidsmedewerker is Ivan trekker van de League of Extraordinary People bij OCW, het netwerk voor en door rijksambtenaren met een bijzonderheid. ‘Wij zijn er voor en door onze doelgroep en adviseren de rijksoverheid vanuit onze eigen kennis en ervaring. Ons doel is om ervoor te zorgen dat de rijksoverheid een nog inclusievere werkgever wordt, een voorbeeld voor de rest van de samenleving’.

Betere communicatie

Of dat voor OCW ook geldt? Het is even stil aan de andere kant van de lijn. Hij moet zoeken naar zijn woorden. Maar dan: ‘Het is een stuk beter dan het geweest is. Maar er is nog altijd ruimte voor verbetering. Dat ligt met name in de communicatie. Er speelt veel onder de oppervlakte en dat creëert onduidelijkheid. Mijn advies voor leidinggevenden? Niet bang zijn, vragen durven stellen en je beseffen wat de effecten van mensen labelen zijn.

Toekomst

Misschien dat hij de plek van leidinggevende op een dag zelf mag invullen. Dat is zijn ambitie. ‘Ik heb via onderzoeken ontdekt dat ik een heel groen persoon ben. Ik ben inlevend, mensgericht. Dat komt misschien ook door m’n autisme. Ik ben altijd heel bewust bezig met hoe ik overkom. Ik denk dat daardoor een leidinggevende positie mij goed zou kunnen liggen. Ik wil zeker kijken of dat binnen mijn mogelijkheden ligt. Ik zie eigenlijk geen enkele reden waarom dat niet zou kunnen.’

Jérôme Smits, leidinggevende van Ivan:

‘We zijn erg tevreden met Ivan in het team. Het is zonde dat hij in het verleden onvoldoende is uitgedaagd. Maar we proberen bij de directie MBO vooral te kijken naar wat iemand kan en niet naar wat iemand niet kan. Ik zie bij Ivan een heel mooie leercurve. Hij is analytisch heel sterk en dat maakt hem echt een toegevoegde waarde in het team.

Mijn oproep aan andere leidinggevenden: zet je medewerkers in hun kracht. En als je twijfelt om iemand met een arbeidsbeperking of arbeidsbijzonderheid in je team op te nemen, doe het gewoon. Wees niet bang. Maak goede afspraken met elkaar en zorgen voor open communicatie.’

Interview door: Thomas de Leeuw, bedrijfsjournalist Directie Communicatie, ministerie OCW.

Ben jij ook een Onbeperkte Denker?